Vermaledijde tango!
Hallucinatie
van sensualiteit, liefde en verlies
Van sommige dingen krijg je nooit
genoeg. In het gunstigste geval weet je de rem te vinden, in het ongunstigste
geval geef je je er met hart en ziel aan over. Alsof de duivel er hoogstpersoonlijk
de hand in heeft. En in het begin noem je deze overgave nog liefdevol passie,
maar enige jaren later en valkuilen verder betekent het alleen nog maar lijden,
want zo’n dwingend verlangen heeft de gedaante van een kwalijke verslaving
gekregen.
Voortbrengselen
Mijn passie is de Argentijnse tango. Als daar mooie dingen uit voortkomen,
zal niemand daar over vallen. Zeg nu zelf, als bijvoorbeeld Leonardo da Vinci
zich niet zo gepassioneerd aan zijn schilderkunst wijdde, dan zouden wij nu
niet zijn Het Laatste Avondmaal kunnen bewonderen! En als Beethoven
niet met totale overgave Eroica had gecomponeerd, dan zouden wij daar
nu niet met gesloten ogen naar luisteren en van genieten. Niet waar?
Dus als Piazzolla geen prachtige, melancholische tangomuziek geschreven zou
hebben, dan zou ik tenminste nog eens een keer naar Beethoven luisteren. En
als ik vroeger geen virtuoze dansoptredens van Argentijnse maestros had gezien,
dan zou ik niet continu in tangosalons rondhangen op zoek naar heerlijke dansjes,
maar meer tijd met vrienden en familie doorbrengen! Want eerlijk gezegd blijven
bij mij ‘de mooie dingen’ uit en zijn mijn voortbrengselen van korte
duur en alleen voor mij bevredigend.
Pareltjes
In iedere man kan een parel van dansgenot schuilen, vooroordelen opgedaan
van een eerste indruk dienen te allen tijde opzij gezet te worden. Als je
een onbekende man goed begluurt, zijn armen, handen, de haartjes in zijn nek
bekijkt, dan doemt vanzelf vraag op: hoe zou hij mij laten dansen? Want als
hij een goede danser is, dan zou ik mij met graagte aan hem willen onderwerpen.
Ja, ik zou mij geheel ten dienste van zijn danskunst willen stellen!
Nee, dit zijn niet de gedachten van een geëxalteerde vrouwengeest, dit
is de realiteit van een tanguera. Een tanguera danst met de meest uiteenlopende
mannen: de frisse jongeman die indruk op haar wil maken, maar ook met de man
op leeftijd die haar koestert alsof zij zijn gedroomde minnares is zolang
het tangonummer duurt. Want tangomuziek wekt de passie op, maar kan hem ook
weer doen eindigen. Alles draait om die melancholische, meeslepende, droevige,
vrolijke muziek uit Buenos Aires die iedere romantisch ingestelde ziel aanzet
tot de omhelzing van de ander en hen laat dansen.
Lessen in vrouwelijkheid
De tango is een ingewikkelde improvisatiedans waarin leiden en volgen grote
sensibiliteit, muzikaliteit en techniek van het danspaar vragen. Dit lijkt
makkelijker dan het is.
De eerste jaren waarin ik de beginselen van de tangodans onder de knie probeerde
te krijgen, waren een worsteling waarin mijn geloof in eigen kunnen continu
ondermijnd werd door het gevoel nooit een man naar wens te kunnen volgen.
Volgen op zich is niet moeilijk, maar als een vrouw van Nederlandse bodem
op sensuele wijze wil volgen, dan is er mentaal behoorlijk wat werk aan de
winkel. Maar ondanks mijn emancipatorische ‘guerrilla’ om toch enigszins
controle over mijn afhankelijke situatie te houden in de omhelzing van de
man, had ik niet veel te willen. Een vrouw die haar mannetje staat, is een
onaantrekkelijk vehikel voor de leider en wordt in een salon overgeslagen.
Mijn lessen in volgen werden zodoende levenslessen in feminimiteit.
Het effect was er wel naar, het resultaat leverde mij talrijke heerlijke dansjes
op met vele mannen, hongerig naar contact, verpakt in een dans waarin de man
de vrouw verleidt hem te volgen.
Plezier en verdriet
De Argentijnse tango wordt vaak gepresenteerd als de hartstocht tussen man
en vrouw. Dat tussen een tangodansende man en vrouw de vlam in de pan kan
slaan is een feit, maar dit is niet de essentie van de Argentijnse tango.
In Buenos Aires, de bakermat van de tango, leefde medio 1900 het merendeel
van de bevolking in grote armoede. De misère van de immigrant, zijn
wanhoop, armoede, eenzaamheid, zijn veelvuldige ongelukkige liefdes, het waren
onderwerpen die decennia lang de toon zetten in de Argentijnse tango. De Argentijnse
dichter Discépolo zei het ooit zo: ‘El tango es un pensamiento
triste que se baila’ (De tango is een droevige gedachte waarop je kunt
dansen). Dansen om plezier te hebben, maar ook om je droevige situatie met
een ander te delen.
Ook het leven van een tanguero of tanguera in deze tijd gaat niet altijd over
rozen, ondanks zijn of haar continue zoektocht naar genot. Ieder mens heeft
zijn portie sores en de tangodans is een aangename vlucht.
De Argentijnse tango is dan ook een broedplaats voor verliefdheden die ontstaan
op basis van de intimiteit van de tangodans. Maar deze intimiteit kan het
daglicht veelal niet verdragen. Het grootste verdriet waarop gedanst wordt,
is dan ook liefdesverdriet.
Voorbij
Ook ik heb mijn portie wel gehad. Ik ben gepokt en gemazeld, voor mij geen
fluwelen koorts meer. Vermaledijde tango! Die hallucinatie van sensualiteit,
liefde en verlies!
Als ik nu naar een salon ga, dan hoor ik de muziek die mij een decennium terug
ook beroerde en ik geef me opnieuw over, maar nu aan wat mijn lot lijkt te
zijn:
Jouw stem,
bandoneon,
openbaarde mij
de pijn
van mislukking
die ligt in jouw jammerklacht;
jij bent de stem van de diepte
van het duister leven/ zonder genade
van hem die droomde te vliegen
maar zijn illusie meesleept en
over haar huilt...
(Uit: Enrique Santos Discépolo,
El alma del bandoneón, 1935)
